อำพันทะเล คือ ขี้วาฬ หรือ อ้วกวาฬหัวทุย (ขึ้นอยู่กับวาฬจะขับออกมาทางไหน) เกิดจากอาหารที่วาฬกินเข้าไป คือจำพวกหมึก แต่ร่างกายของวาฬไม่สามารถขับไขมันจากหมึกได้ ทำให้ไขมันของหมึกสะสมอยู่ในลำไส้ จนร่างกายขับถ่ายไขมันส่วนนี้ออกมาพร้อมอุจจาระ หรือสำรอกไขมันออกมา ที่เรียกว่า อ้วก ส่วนที่ออกมาสามารถละลายในน้ำทะเลได้อย่างอุจจาระ อ้วก หรือสารอื่นๆ ก็จะละลายไปกับน้ำทะเล แต่ไขมันจากหมึก ไม่สามารถย่อยสลายได้ จึงลอยตัวอยู่บนผิวทะเล

ปกติแล้วอำพันทะเลจะมีกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์สักเท่าไหร่ แต่เมื่อเวลาผ่านไป เป็นเดือน ปี แสงแดด และน้ำทะเลจะทำปฏิกิริยา กลายสภาพเป็นก้อนสีขาว น้ำตาล เทา หรือสีดำ ตามระยะเวลาของการทำปฏิกิริยา เมืองพริบพรี เมื่อเวลานานไป กลิ่นของขี้ปลาวาฬกลายเป็นกลิ่นหอม คล้ายกลิ่นน้ำมันหอมระเหย

หลายร้อยปีก่อน นักทำน้ำหอมได้มีการจัดลำดับคุณภาพของขี้ปลาวาฬ ตามสีสันของมัน โดยสีออกดำนั้น จะมีมูลค่าน้อยสุด ด้วยมูลค่าของขี้ปลาวาฬ อาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อชีวิตของวาฬเสปิร์ม ถึงแม้ตอนนี้ วาฬเหล่านี้จะถูกได้รับการปกป้องจากกฎหมาย อำพันทะเล แต่ก็ยังมีบางประเทศที่พยายามรื้อฟื้นการล่าวาฬ เพราะเชื่อว่าเป็นการควบคุมประชากร บางประเทศถือว่า การซื้อขาย ขี้ปลาวาฬเป็นเรื่องผิดกฎหมาย แต่บางประเทศก็อาศัยช่องโหว่ทางกฏหมาย

สามารถทำการทดสอบเบื้องต้นง่ายๆ ด้วยตนเองโดยการใช้ของใช้ภายในบ้าน นั่นคือ เข็มร้อน นั่นเอง เข็มร้อนที่มีความร้อนสูง ไปวางบนผิวเรียบของวัตถุ ประมาน 3-4 นาที ถ้าเป็นขี้ปลาวาฬของแท้ ผิวที่โนความร้อนจะละลายในทันที เว็บบาคาร่า 888 ซึ่งผิวทำละลายมีลักษณะ เป็นสีน้ำตาลคาราเมล หรือสีดำ มันวาว และมีความเหนียวอย่างเห็นได้ชัด  ถึงแม้ว่าเราจะทดสอบทางกายภาพได้ แต่การทดสอบเชิงคุณภาพต้องทำด้วยกระบวนการทางเคมี ในการแยกองค์ประกอบธาตุ เช่น วิธีการวิเคราะห์ทางเคมี โดยวิเคราะห์โครงสร้าง  และวิเคราะห์น้ำหนักโมเลกุลของสาร (Mass Spectormetry) หรือการแยกสารโมเลกุลด้วยการเปลี่ยนเป็นก๊าซ (Gas Chromatography) 

ผู้เชี่ยวชาญบอกว่า มีวาฬหัวทุยเพียง 1-5% เท่านั้นที่มีอำพันทะเล โดยอำพันทะเลคุณภาพดี มักมีราคาขายอยู่กิโลกรัมละ 50,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ (ราว 1.5 ล้านบาท)

“ถ้าคุณพบอำพันทะเล มันคือขุมทรัพย์” ชาวประมงคนหนึ่งบอก การพบ “ขุมทรัพย์ในท้องวาฬ” ครั้งนี้ช่วยเปลี่ยนชีวิตที่ยากจนข้นแค้นของชาวประมงกลุ่มนี้ ให้ได้มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น หลังจากสงครามกลางเมืองที่ยืดเยื้อ ในเยเมนทำให้ผู้คนที่นี่ต้องทนทุกข์อย่างแสนสาหัส องค์การสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ระบุว่า 80% ของประชากรในเยเมนเผชิญกับความอดอยาก